W jaki sposób dziecko poznaje liczby naturalne i kiedy możemy być pewni, że rozumie ich znaczenie? Czy numerowanie kolejnych elementów zawsze wiąże się z rozumieniem? Jakie etapy należy pokonać, by mieć pewność, że dziecko zna i rozumie wszelkie aspekty liczby?
Liczby naturalne to te, z którymi człowiek zetknął się w pierwszej kolejności. Są dla nas czymś tak oczywistym i intuicyjnym, że nie zastanawiamy się nad sposobem, w jaki pojmujemy ich znaczenie. A jednak zanim dziecko zrozumie pojęcie liczby, musi zetknąć się z nią w różnych sytuacjach i poznać różne jej aspekty.
Pierwsze ćwiczenia z liczbami mają na celu uświadomienie dziecku, że każdemu zbiorowi, z którym ma do czynienia, przyporządkowana jest pewna liczba naturalna – liczba elementów tego zbioru. Jeżeli dziecko ponumeruje wszystkie elementy zbioru i bez wahania uzna, że ich liczba jest równa ostatniej liczbie użytej do ponumerowania elementów, to znak, że rozumie aspekt kardynalny (mnogościowy) danej liczby. Jest to kluczowy etap dla zrozumienia sensu liczby. Przeliczenie elementów zbioru prowadzi do ustalenia tego, ile ich jest. Przejście od numerowania elementów zbioru do zrozumienia sensu tej czynności dzieli określona droga, ale jej przebycie to początek matematycznego sukcesu.
Aby jednak w pełni pojąć znaczenie liczby, dziecko musi zrozumieć także jej aspekt porządkowy i miarowy. Aspekt porządkowy liczby wiąże się z odpowiedzią na pytanie: który z kolei? Jeśli dziecko nabiera swobody w używaniu liczebników na określenie kolejności elementów w uporządkowanym układzie (np. bezbłędnie nazywa kolejne piętra lub miejsce osób w kolejce: pierwsze, drugie, trzecie… siódme), to znaczy, że aspekt porządkowy liczby jest dla niego zrozumiały.
Największy problem wiąże się na ogół ze zrozumieniem aspektu miarowego liczby. Oznacza on, że liczba może wyrażać miarę (długość, wysokość, wagę, pojemność…) lub upływający czas. Dla dziecka to trudne. W jaki sposób może istnieć siedem metrów i siedem centymetrów albo siedem godzin i siedem sekund? Tego i tego jest siedem, ale to nie tyle samo… Aby pomóc dzieciom przebyć ten etap, nie bójmy się mierzyć i odmierzać. Konkretne działania pomogą dziecku zrozumieć.
Aspekt kardynalny, porządkowy i miarowy to elementy tzw. monografii liczby naturalnej, czyli jej dokładne omówienie. Oczywiście poznawaniu kolejnych aspektów towarzyszyć muszą też inne działania: ćwiczenia sprawności rachunkowej z wykorzystaniem znanych już liczb, nauka pisania cyfr, rozkładanie liczby na składniki i stosowanie jej w prostych zadaniach tekstowych. Jako dorośli nie pamiętamy drogi, która zaprowadziła nas do rozumienia liczby. Przypomnijmy ją sobie, by towarzyszyć naszemu dziecku na kolejnych jej etapach i wspierać je, jeśli zajdzie taka potrzeba.
